Suïcidaliteit is het denken aan en bezig zijn met zelfmoord. Het zijn gedachten, fantasieën, plannen, overwegingen over de dood (hoe het zou zijn om dood te zijn) of om een einde aan het eigen leven te maken. Soms treffen mensen voorbereidingen of doen zij een poging om zelfmoord te plegen.

Mensen die zelfmoordgedachten hebben, schamen zich daar vaak voor of hebben het gevoel dat ze daar met anderen niet over kunnen praten. Ze voelen zich bezwaard, hebben het gevoel anderen tot last te zijn, voor gek verklaard te worden of abnormaal te zijn. Veel mensen raken daardoor eenzaam en geïsoleerd. Mensen lopen rond met veel twijfels, wanhoop, verdriet en negatieve gedachten over zichzelf en de toekomst. Vaak hebben mensen het gevoel dat ze de regie op hun leven en de verbinding met anderen (voorgoed) zijn kwijtgeraakt. Suïcidale gedachten komen voor als mensen depressief zijn, maar ook wanneer mensen een groot verlies ervaren (bijvoorbeeld scheiding of overlijden) of op een andere manier klem komen te zitten, bijvoorbeeld door schulden, angst te worden ontmaskerd of publiekelijk onteerd (bijvoorbeeld door pesten of op social media). Ook een duurzaam gevoel er niet bij te horen, niets waard te zijn, onzekerheid, afwijzing en mislukkingen kunnen gedachten aan zelfmoord oproepen.

Vraag mensen of ze weleens aan zelfmoord denken, wees nieuwsgierig naar het antwoord en oordeel niet. Wees niet bang dat je mensen op gedachten brengt door er naar te vragen. Laat mensen hun verhaal doen, help de gedachten op een rijtje te krijgen. Laat mensen weten dat je hun openheid waardeert en verdraagt en dat ze niet alleen zijn. Laat adviezen en hele praktische oplossingen achterwege, maak de problemen niet kleiner (door bijvoorbeeld te zeggen dat het wel meevalt), maar sluit aan, maak contact en informeer wat mensen nodig hebben. Vaak willen mensen niet dood, maar willen ze vooral zo niet verder leven. Ze willen een oplossing, een uitweg uit een leven dat zo zwaar aanvoelt.

Geef mensen nooit de opdracht het te laten en vraag ze nooit die belofte te doen. Daarmee verbreek je het gesprek en verzwaar je de situatie. Nodig mensen uit het verdriet en de wanhoop met je te delen en laat weten dat je er bent.

Meer leren over suïcidaliteit en wat je kan doen als zorgprofessional? Astare Academie biedt verschillende trainingen aan over dit onderwerp. Meer weten? Neem contact op met Astare Academie via academie@astare.nl.

Praten over gedachten aan zelfdoding kan bij de crisislijn van 113 Zelfmoordpreventie. Bel 0900-0113 voor een gesprek. Je kunt ook chatten op www.113.nl.