Psychose gevoeligheid

Wat is psychose gevoeligheid?

Psychosegevoeligheid is de kwetsbaarheid, waarbij mensen gedurende hun leven psychotisch kunnen ontregelen. Er wordt ook vaak gesproken van schizofrenie, maar die term is (onterecht) gekoppeld geraakt aan uitzichtloosheid en onvermijdelijk cognitief verval. Mensen met een psychose kunnen namelijk prima herstellen. Bij sommigen blijft een psychotische kwetsbaarheid bestaan en komt de psychose op enig moment weer terug. De aard en ernst van psychotische verschijnselen kunnen gedurende het leven sterk fluctueren.

Tijdens een psychose kunnen mensen sterke overtuigingen hebben die niet door anderen worden gedeeld. Soms zien mensen causale verbanden in zaken die zich (onafhankelijk van elkaar) gelijktijdig voordoen of hebben zij het gevoel dat neutrale gebeurtenissen voor hen van speciale betekenis zijn. Mensen reageren in die (vertekende) realiteit vaak heel logisch: ze willen weten hoe het zit en zoeken oplossingen om de waargenomen obstakels te omzeilen. Mensen kunnen ook tot de conclusie komen dat anderen ongunstige of kwade bedoelingen hebben en geloven soms niet meer wat anderen zeggen (bijvoorbeeld dat hun waarneming niet klopt). De psychotische kwetsbaarheid kan, afhankelijk van de frequentie en de omvang waarin psychotische verschijnselen zich openbaren, in wisselende mate tot beperkingen leiden, variërend van een redelijk functioneren met af en toe een psychotische episode tot een chronisch geworden ontregelde toestand met zeer ernstige beperkingen op alle levensterreinen. Ook het vaak langdurig gebruik van antipsychotische medicatie kan leiden tot cognitieve en fysieke achteruitgang, zoals gewichtstoename en verlies van seksueel verlangen.

Hoe herken je het?

Mensen kunnen tijdens een psychotische periode een originele gedachtenwereld hebben en kunnen vol zijn van hun bijzondere ervaringen. Tot op zekere hoogte kunnen zij, mits de ontregeling niet te ernstig wordt, hierdoor een bijzonder en origineel bestaan leiden. Hun emoties en gedrag zijn afhankelijk van de inhoud van hun ervaringen en belevingen. Wanneer hierdoor langdurig angst, achterdocht of conflicten ontstaan kan dit mensen hinderen in hun dagelijks bestaan en kunnen er problemen in de mate waarin zij zich sociaal en maatschappelijk kunnen handhaven. Afhankelijk van de ernst van de psychose lukt het mensen nog hun andere maatschappelijke rollen te vervullen. Soms zijn zij hierin slechts tijdelijk beperkt, maar soms ook treedt een ernstiger verval op, waardoor mensen veel van hun oude rollen en identiteit verliezen. Kortdurend gebruik van antipsychotica kan een gunstig effect op het functioneren hebben.

Wat kun je doen?

  • Ondersteun mensen waar nodig in de basale zorg voor lichaam en leefomgeving, met behoud van zoveel autonomie als mogelijk.
  • Help als mensen dat willen bij het plannen en organiseren van dagelijkse beslommeringen zoals administratie en bij het onderhouden van steunende sociale contacten.
  • Voorkom discussies over regels of realiteit en accepteer dat mensen (tijdelijk) van een andere werkelijkheid uitgaan. Blijf wel trouw aan hoe jij de realiteit waarneemt zonder de ander daarvan te willen overtuigen.
  • Realiseer je dat mensen soms angstig worden door wat zij waarnemen, denken of menen te weten. Agressie komt vaak voort uit angst. Bied veiligheid en schep overzicht in het hier en nu.
  • Ga op zoek naar interesses, ervaringen, plannen en kwaliteiten van mensen en spreek die aan. Wees creatief in het zoeken naar waar je iets samen kan maken of delen.

Meer leren over psychose gevoeligheid en wat je kan doen als zorgprofessional? Astare Academie biedt verschillende trainingen aan over dit onderwerp. Klik hier of neem contact met ons op via academie@astare.nl.