Motiverende gespreksvoering is een methode die zich richt op gedragsverandering en is geïnspireerd door het veranderingsmodel van Prochaska en DiClemente (zie: veranderingsmodel). De kern van de methode is dat de hulpverlener de ander benadert als gelijkwaardige gesprekspartner en diens overwegingen voor verandering onderzoekt. Hierbij komen niet alleen de opbrengsten van verandering aan bod, maar ook de twijfel en de angst om het actuele gedrag op te geven. Mensen bepalen zelf of ze deze ambivalentie willen en kunnen oplossen. De gedachte is dat de mogelijkheid om te veranderen al in mensen bestaat; de rol van de hulpverlener is de weg naar verandering optimaal te faciliteren.

Motiverende gespreksvoering vraagt van de hulpverlener een betrokken houding. De hulpverlener sluit aan bij het perspectief van de ander, maar de methode heeft ook een directieve kant. Er wordt selectief ingegaan op uitspraken waarin mensen twijfel over het huidige gedrag of een wens voor verandering kenbaar maken. Deze uitspraken kunnen door het gesprek met de hulpverlener ontstaan, maar het is van belang dat deze alleen reageert als het inzicht vanuit mensen zelf komt. Deze houding vraagt van de hulpverlener actieve aandacht en het geduld om de ander de gelegenheid te geven zijn eigen gedachten over verandering te vormen. Informatie geven, vragen stellen en samenvatten helpt, maar onderdruk de behoefte het voor mensen op te lossen (reparatiereflex) of het beter te weten. Laat eigen ideeën, adviezen, oplossingen, bezwaren en geruststellende woorden achterwege, hoe goed bedoeld ook.

• Luister met aandacht en aanvaard het perspectief van de ander zonder oordeel. Dit creëert een veilig beginpunt om de voor- en nadelen van de huidige situatie te onderzoeken.
• Stel vragen zodat mensen hun eigen situatie helder voor ogen krijgen.
• Onderzoek samen de mogelijke discrepantie tussen hun huidige en hun ideale situatie. De doelen die mensen hierbij noemen, kunnen een basis vormen voor de wens iets aan hun huidige situatie te veranderen. Ga mee met twijfel en onzekerheid (weerstand) en vermijd discussie en confrontatie.
• Heb oog voor de zorgen en de angst die een voorgenomen verandering met zich meebrengt en bagatelliseer de nadelen niet.
• Laat mensen zelf met nieuwe ideeën komen in plaats van actief oplossingen aan te dragen.
• Omarm de doelen die zij stellen en informeer wat ze nodig hebben om deze te bereiken.
• Geloof in het vermogen van mensen om te veranderen en draag dat actief uit. Als mensen geloven dat ze in staat zijn te veranderen, is dat een voorspeller voor succes.
• Help mensen de voorgenomen gedragsverandering te formuleren in concrete acties. Veranderen doen mensen zelf, maar ze hoeven het niet alleen te doen.
• Ondersteun daar waar je hulp nodig is.