De DSM-5 is de in mei 2013 uitgekomen laatste versie van het Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM). De DSM is internationaal het meest gebruikte classificatie-systeem voor psychiatrische aandoeningen. Het is overigens niet het enige systeem. Ook de World Health Organisation biedt een classificatiesysteem, de ICD-11 (juni 2018). De ICD-11 wordt veel gebruikt in de ons omringende landen.

De beschrijving en indeling van stoornissen in de DSM-5 zijn grotendeels tot stand gekomen op basis van verworven wetenschappelijke inzichten. Wetenschappelijke onderbouwing en een betere beschrijving van stoornissen waren de belangrijkste doelstellingen van de DSM-5. De bedoeling is dat de DSM-5 een handleiding is die voortdurend in beweging blijft en waarin nieuwe inzichten uit de wetenschap gemakkelijk in een update kunnen worden opgenomen. De DSM-5 biedt ruimte voor het specificeren van ernst, de mate van beperkingen en voor individuele verschillen binnen dezelfde categorie stoornissen.

De DSM-5 kent drie secties:

1. Uitleg en instructies voor gebruik
2. Beschrijving van stoornissen, onderverdeeld in 20 categorieën
3. Mogelijk toekomstige ontwikkelingen die eerst nog verder onderzoek vereisen

Zodra er genoeg wetenschappelijke onderbouwing is voor de in sectie 3 beschreven ontwikkelingen, worden deze in een volgende versie opgenomen in sectie 2. Dit geldt bijvoorbeeld voor een dimensionele benadering voor het beschrijven van persoonlijkheidsstoornissen. Ook zijn enkele relatief nieuwe stoornissen beschreven, zoals ‘hoarding’ (buitensporig verzamelen) en gokken. Van sommige beschreven stoornissen zoals schizofrenie en autisme zijn de subtypen vervallen. Sommige verschijnselen zoals suïcidaliteit, paniekaanvallen, ernst en mate van inzicht kunnen apart worden vermeld. De meeste veranderingen (t.o.v. de vorige versie) betreffen een aanscherping of verruiming van de criteria of een wijziging in de indeling.

Goed om te weten is dat een psychiatrische stoornis (zoals geclassificeerd in de DSM), een concept is dat op basis van afspraken tot stand is gekomen. Daarmee is het dus in de eerste plaats een definitie veelal op basis van gedragskenmerken. Die afspraken veranderen over de tijd, soms door nieuwe wetenschappelijke inzichten en meer kennis, en onder invloed van maatschappelijke veranderingen. Met de komst van een nieuwe uitgave van de DSM verandert misschien de definitie, maar niet de werkelijkheid. Een stoornis is daarmee nooit de veroorzaker van problemen. Een depressie veroorzaakt geen sombere stemming. Een sombere stemming is een onderdeel van dat wat we onder een depressie verstaan.

Door de psychiatrie als stoornis gedefinieerde concepten kennen in de praktijk een veel grotere variatie dan de categoriale indeling (zoals beschreven in de DSM) doet vermoeden. De verschillen tussen mensen met dezelfde classificatie zijn dan ook groter dan de overeenkomsten. Het weten wat een psychiatrische label is, geeft misschien wat informatie over de aard van de ontregeling, maar vertelt nagenoeg niets van het individuele verhaal, de oorzaak, de context of de betekenis van die ontregeling.